Roterodamum Café over Zeemanspot en presentatie erfgoedboekje

do 20 april 2023

Tijdens het goed bezochte Roterodamum Café op 20 april nam Iman van den Bosch ons mee in het verhaal over Rotterdam en de Zeemanspot. De Zeemanspot was een verzetsorganisatie die gedurende de bezetting van Nederland in de Tweede Wereldoorlog financiële steun verleende aan de families van buitengaats verkerende Nederlandse zeelieden. Uit deze organisatie is later het zogenaamde “Landrottenfonds” ofwel het Nationaal Steun Fonds (NSF) voortgekomen dat ook wel als de bank van het verzet wordt gezien.

Op 6 mei 1940 meert de ‘Veendam’, een van de schepen van de Holland Amerika Lijn (HAL) na een lange reis uit Amerika weer af aan de Wilhelminakade in Rotterdam. Op 10 mei is de bemanning alweer aangemonsterd voor de volgende reis naar New York. Als gevolg van de Duitse inval vermeldt het monsterboekje op die dag alleen: “Wegens intreding oorlogstoestand geannuleerd”.

Kapitein Abraham Filippo, de gezagvoerder van de ‘Veendam’, zal nooit meer het dek van een schip onder zijn voeten hebben als gezagvoerder, maar hij wordt wel de oprichter van de ‘Zeemanspot’, een organisatie die zich tijdens de bezetting inzet voor het wel en wee van de gezinnen van zeelieden die in geallieerde dienst varen. 

Deze organisatie, die haar wortels heeft in Hillegersberg en Rotterdam, slaagt erin om in bezettingstijd 5,2 miljoen gulden bijeen te brengen en kan daarmee 18.000 gezinsleden van zeevarenden financieel te ondersteunen. Het NSF is opgericht om op een veel grotere schaal de illegaliteit en het verzet te ondersteunen. Deze organisatie weet gedurende de bezetting een bedrag van meer dan 80 miljoen bijeen te brengen om daarmee onder andere de Spoorwegstaking van 1944 en de onde  rduik van 150.000 mensen te financieren.

Op diezelfde 10e mei bevinden meer dan 800 Nederlandse koopvaardijschepen zich buitengaats. De bemanningen van deze schepen leveren wereldwijd tijdens de Tweede Wereldoorlog een belangrijke bijdrage aan de geallieerde strijd waarvoor zij een zware tol betalen. Van de 800 schepen gaan er meer dan 400 verloren waarbij 3.500 opvarenden omkomen. 

In 1957 heeft Prinses Margriet in haar hoedanigheid van petekind van de koopvaardij het monument ‘De Boeg’ onthuld ter nagedachtenis aan de rol en betekenis van de Nederlandse koopvaardij in de Tweede Wereldoorlog en de opvarenden die daarbij het leven hebben gelaten. Het zijn de koopvaardijveteranen die hiertoe begin jaren ’50 het initiatief nemen.

Op 5 augustus 2012 is de Stichting Gedenkteken Zeemanspot en Nationaal Steun Fonds in het leven geroepen. Het doel van deze Stichting is het (doen) realiseren van een gedenkteken nabij het Nationaal Koopvaardijmonument ‘De Boeg’ ter nagedachtenis aan de vrouwen en mannen die zich met hart ziel en gevaar voor hun leven hebben ingezet voor de Zeemanspot, het NSF en de rol daarbij van de koopvaardij. Iman van den Bosch is secretaris en penningmeester van deze stichting.

Wethouder Said Kasmi (o.a. Cultuur) presenteerde na afloop de nieuwste uitgave in de serie “Het Rotterdams Erfgoed” van Bureau Monumenten en Cultuurhistorie. Het boekje gaat over boerderij De Voorhoeve van Muyden aan het Toepad 64 die eind vorig jaar is gesloopt door het Rijksvastgoedbedrijf vanwege uitbreiding van de Van Ghentkazerne. De wethouder overhandigde het eerste exemplaar van het boekje aan Albert van der Wiel. De familie Van der Wiel waren de laatste bewoners van de boerderij.