Cultureel erfgoed kleurt de stad 

Thieu Knibbeler (links) en Youri Zomerdijk (rechts)

Een gesprek met twee heren van Bureau Monumenten en Cultuurhistorie in een gebouw, dat nog geen tien jaar oud is. Dat zeker nog lang geen erfgoed is, maar wel toonaangevend in het beeld van het Rotterdam van 2020. Youri Zomerdijk en Thieu Knibbeler spreken met passie over het Rotterdamse erfgoed. Als ambtenaren opereren zij binnen een wettelijk kader, zoals ze zelf zeggen, maar eenmaal pratend over het brede spectrum dat hun werkzaamheden beslaat, ben ik de term wettelijk kader al snel vergeten.

Hoe komen zij terecht bij deze club? Thieu studeerde kunstgeschiedenis en Archeologie met als specialisatie Architectuurgeschiedenis. Hij begon bij een uitgever en kwam via de monumentenzorg in Tilburg terecht in de provincie Gelderland waar hij lang voor het Gelders Genootschap in Arnhem werkte, Op zoek naar een nieuw uitdaging, vond hij die aan de andere kant van het land in Rotterdam. De stad waar hij zich naar eigen zeggen meteen thuis voelde. Youri studeerde planologie met bijvakken Bouw en Vastgoedkunde in Amsterdam en ook nog wat Toerisme in Groningen, kwam hij in 1998 als stagiaire te werken bij het OBR aan het beroemde Centraal Station Project.

Erfgoedvirus

Werken bij het Ontwikkelingsbedrijf betekende veel bezig zijn met de financiële -, en juridische kant van de projecten en na een aantal jaren beviel dat uiteindelijk toch minder dan de stedelijke ontwikkeling. Meer bezig zijn met de inhoud trok hem ook aan toe hij samen met onder andere Paul van de Laar en Koos Hage meewerkte aan het onderzoek naar de Brandgrens en daarvoor de archieven indook. Van al het ontdekte materiaal uit het Stadsarchief werden collages gemaakt en in 2010 het boek ‘Brandgrens 1930-Nu’ uitgebracht, dat een beeld geeft van hoe de stad eruit had gezien vóór het bombardement en de daaropvolgende  brand. Eenmaal begeesterd door het erfgoedvirus kwam Youri terecht bij Bureau Monumenten en Cultuurhistorie waar Thieu al werkte sinds 2002. Daar was men langzamerhand bezig met een verbreding van de aandacht van enkel gebouwen naar hele gebieden. Wij trekken in de stad samen op met partijen als het Historisch genootschap Roterodamum, het Cuypersgenootschap en Erfgoedvereniging Heemschut. En ook al hebben deze partijen allemaal een eigen agenda, door de samenwerking krijgen we meer voor elkaar.

Bureau Monumenten en Cultuurhistorie

Bureau Monumenten en Cultuurhistorie geeft advies aan de politiek onder andere bij besluitvorming over het verkrijgen van de status van Gemeentelijk- of Rijksmonument en over ontwikkelingen waarbij erfgoed betrokken is. Hiervoor worden goed onderbouwde adviezen verlangd. Maar ook bij het maken van nieuwe bouwplannen wordt door ontwikkelaars of omwonenden om advies gevraagd. Uiteindelijk zijn zij binnen de afdeling Bouw- en Woningtoezicht ook verantwoordelijk voor alle monumentenaspecten die te maken hebben met de vergunningverlening. Niet alleen wordt gekeken naar behoud van de gebouwde omgeving, ook kunstwerken, bruggen en zelfs glas in loodramen krijgen de volledige aandacht van de deskundigen bij bureau monumenten. ‘Voor alles wat in de gebouwde omgeving maar enigszins van cultuurhistorische waarde is, wordt meestal onze expertise gevraagd. Onze bevindingen monden vaak uit in een rapportage.

Reeks ‘Het Rotterdams Erfgoed’

Sinds aan aantal jaar maken we als een soort visitekaartje kleine boekjes in de reeks ‘Het Rotterdams Erfgoed’ over bijzondere plekken en gebouwen. Hiervan zijn er inmiddels 15 gebundeld in een mooie verzamelbox, die te koop is bij de bekende Rotterdamse boekhandels.’ Elk jaar verschijnen er 4  nieuwe miniboekjes die vaak door de burgemeester of een wethouder worden gelanceerd bij een speciale gelegenheid. Dit jaar zijn onder andere ‘De Brandgrens’ en de Euromast aan de beurt vanwege het 80- en 60-jarige bestaan. En ook dat is erfgoed net als alles wat ontworpen en gebouwd is in de Wederopbouwperiode van na de Tweede Wereldoorlog. Niet alleen gebouwen of kunst van voor de oorlog komen in aanmerking om te worden bestempeld als erfgoed. Dat is ook het spannende van Rotterdam vinden beide heren. Langzaam is de grens vervaagd  tussen het verwoeste gebied en het daaromheen behouden gebleven deel van de stad en is het belangrijk om bijvoorbeeld zoiets als de brandgrens te visualiseren of in beeld te brengen. Zeker voor het begrip van de stad van de jongere generaties.

Bescherming en instandhouding van gebouwd erfgoed

Het nieuwe erfgoed komt er aan, zegt Thieu, denk maar eens aan de jaren zestig, zeventig en tachtig die nu onder de aandacht komen. Al zal lang nog niet iedereen in die architectuur of kunst, erfgoed herkennen of het als zodanig waarderen. Gelukkig weet men ons steeds beter te vinden als men bij aanschaf van een gebouw of woning, een gebiedsuitbreiding of sloop van een gebouw op een onderdeel of element stoot dat wellicht van cultuurhistorisch belang is. Dat heeft het college in 2016 bij het opstellen van de Erfgoedagenda Rotterdam als doel gesteld: bescherming en instandhouding van gebouwd erfgoed, geschiedenis in beeld door kennisontwikkeling van het gebouwd erfgoed en het vertelde verhaal via kennisoverdracht van het gebouwde erfgoed. Het gebouwde erfgoed wordt in kaart gebracht om te zorgen dat belangrijke objecten worden beschermd en instandgehouden. Bij transformaties van gebieden moet erfgoed als aanjager dienen, denk hierbij aan de ontwikkelingen op Katendrecht met de Fenixloodsen. Bij de realisatie van de beoogde dialoog over het cultuurhistorisch besef in de stad speelt Bureau Monumenten dan ook een belangrijke rol.

Uitwisseling

‘Wij zoeken meer contact met verenigingen als Roterodamum om te vertellen wat we allemaal aan onderzoek doen naar erfgoed in de stad.’ zegt Youri. ‘Er ligt zo veel op de plank dat heel interessant is voor de leden.’ De uitnodiging voor een lezing tijdens de Algemene Ledenvergadering op 27 mei staat al vast. Nu de plaatsing van de Bijenkorfsteen eindelijk uitgevoerd gaat worden na de herinrichting van de Coolsingel, willen we graag alles weten over de geschiedenis van de Coolsingel.

Lees meer over Bureau Monumenten op rotterdam.nl

interview: Judith van Gilst