Roterodamum Café in Verhalenhuis Belvédère tijdens Open Monumentendagen

zo 10 september 2023

Tijdens de Open Monumentendagen zijn we op zondag 10 september met het Roterodamum Café te gast in Verhalenhuis Belvédère. Het thema van de Open Monumentendagen is Levend erfgoed en het Verhalenhuis aan de Rechthuislaan op Katendrecht is al meer dan een decennium lang dé plek in Rotterdam waar immaterieel erfgoed verzameld, bewaard en gekoesterd wordt.

Programma:

• 11.30 uur                     Inloop met koffie/thee en een koekje
• 12.00 uur                     Inleiding door Linda Malherbe over het Verhalenhuis
• 12.15 uur                     Jorge Lizardo en Melanie Soares over Kaapverdiaans erfgoed
• 13.00 uur                     Borrel

Verhalenhuis Belvédère

In Verhalenhuis Belvédère worden op vele manieren de verhalen van mensen en gemeenschappen in de stad opgezocht, vastgelegd en doorgegeven. Vanuit de locatie is er een grote verbondenheid met migratieverhalen. Katendrecht is immers van oudsher een aankomstwijk. Het eerste grote Chinatown ontstond hier, maar ook vele andere gemeenschappen zoals de joodse, de Griekse, de Noorse, de Surinaamse, de Antilliaanse vonden hier hun thuisplek. Verhalenhuis Belvédère programmeert en presenteert evenementen en activiteiten met, voor en door de gemeenschappen in de stad die gaan over identiteit, cultuur en erfgoed.

Over de sprekers

Linda Malherbe is mede-initiatiefnemer van Verhalenhuis Belvédère. Malherbe heeft het Belvédèrehuis op Katendrecht vijftien jaar geleden samen met Joop Reijngoud en Els Desmet opgericht. Het Verhalenhuis verzamelt verhalen uit de stad, legt levensverhalen vast, organiseert tentoonstellingen, evenementen en diners.

Jorge Manuel Olivieira Lizardo (Rotterdam, 1970) is schrijver, muzikant, gids, verteller, organisator en vader van vier zonen. Zijn eigen vader was zeeman en kwam in 1963 in Nederland terecht om te gaan werken op Nederlandse koopvaardijschepen. Zijn moeder kwam uit Lissabon naar Rotterdam. De Rotterdammers ontvingen de familie Lizardo heel gastvrij. Jorge werd geboren aan de Kruiskade. Zijn oom is de welbekende Joao Silva, beter bekend als Djunga di Biluca, een van de pioniers van de Kaapverdiaanse gemeenschap.

Samen met Melanie Soares organiseert hij namens de stichting Bruggenbouwers jaarlijks het San Jon festival op het Heemraadsplein. Daarnaast programmeren zij de Kaapverdiaanse erfgoedprogramma’s in het Verhalenhuis en in het Depot.

Rotterdams-Kaapverdisch immaterieel erfgoed

In april 2023 is de viering van het Kaapverdiaanse São João op het Heemraadsplein officieel erkend als Nederlands Immaterieel Erfgoed. Met een grote delegatie uit Rotterdam is dit gevierd in het Openluchtmuseum Arnhem waar het KIEN Kenniscentrum Immaterieel Erfgoed Nederland is gevestigd.

Het São João of ‘San Jon’ feest wordt jaarlijks in juni op het Pracinha d’Quebrôd ofwel het Heemraadsplein gevierd. Het wordt georganiseerd door de Kaapverdiaanse gemeenschap in de stad. Sinds eind jaren vijftig is dit plein de vaste ontmoetingsplaats voor de eerste Kaapverdiaanse zeelieden die zich toen in Rotterdam vestigden. Het plein doopten zij om tot ‘Pracinha d’ Quebrôd’ – ‘het pleintje van de platzakken’. In de jaren zeventig werd gestart met de São João viering. Het programma bevat altijd de traditionele elementen van San Jon: de tamboreiros (trommelaars), kola san jon (dans), navezinho (vissersbootje) en het maken van de rozar (rozenkrans).

Kaapverdianen in Rotterdam

Rotterdam is de stad in Nederland waar de meeste Kaapverdianen wonen, naar schatting zo’n 30.000. Na Lissabon en Parijs is Rotterdam zelfs de grootste ‘Kaapverdische’ stad van Europa. De Kaapverdianen noemen Rotterdam ook wel het tiende eiland.

In de jaren ’50 en ’60 kwamen de eerste migranten, zeelieden uit Kaapverdië naar Rotterdam. De Kaapverdische Eilanden vielen toen nog onder Portugal. Portugal kampte met een groot tekort aan ongeschoolde arbeiders omdat veel Portugezen als gastarbeider in Noordwest-Europa werkten. Veel Kaapverdianen vertrokken dus naar Portugal voor werk. Een flink aantal van hen verruilde Portugal voor Rotterdam. Nederlandse rederijen stonden bekend als goede werkgevers. Ook een aantal Kaapverdische vrouwen kwam via een tussenstop in Rotterdam aan. Zij waren eerder door Italië aangetrokken voor huishoudelijk werk. De Kaapverdianen kwamen echter niet enkel om uit de armoede te ontsnappen, maar ook uit avonturierszin en om de dienstplicht te ontlopen. In die tijd woedde immers de Portugese koloniale oorlog doorheen de Portugese bezittingen in Afrika. Deze diensplichtontlopers waren politiek meer geëngageerd. Het gevolg was dat Rotterdam een internationaal centrum werd van de Kaapverdische onafhankelijkheidsstrijd. Vele acties tegen de Portugezen vonden hun oorsprong in of werden gefinancierd vanuit Rotterdam.

Meer informatie over Verhalenhuis Belvédère

Meer informatie over de Open Monumentendagen Rotterdam

Foto’s: Joop Reijngoud