logo

Bijenkorfsteen (1930)

Foto Otto Snoek BKOR 23-9-24 002

De Bijenkorfsteen hing van 1930-1960 aan de gevel van het voormalige ‘Magazijn De Bijenkorf’. Het kunstwerk is gemaakt door beeldhouwer Hendrik van den Eijnde.

De oude Bijenkorf was destijds een van de modernste warenhuizen van Europa en is ontworpen door architect Willem Marinus Dudok.

Door het bombardement in mei 1940 werd het gebouw zwaar beschadigd. Het is weer opgebouwd maar eind jaren vijftig alsnog afgebroken. De Bijenkorfsteen is het enige fysieke overblijfsel van het warenhuis.

De oude Bijenkorf van Dudok met gevelsteen omcirkeld
Een ansichtkaart uit 1935 met de oude Bijenkorf. De gevelsteen is omcirkeld. | Foto: Stadsarchief Rotterdam

 

Over de Bijenkorfsteen

De monumentale Bijenkorfsteen (1930) heeft als titel De werkende mens. Het werk van zes bij twee meter is in 1928 ontworpen door de Haarlemse beeldhouwer Hendrik van den Eijnde en geeft een goed beeld van hoe de koopwaar destijds van over de hele wereld werd aangevoerd naar de Bijenkorf: per stoomtrein, oceaanstomer en vliegtuig. Op de andere zijde van de steen is een stoet ambachtslieden afgebeeld, voorafgegaan door een muzikant. Op de kop van de steen staat in art deco-letters de naam van het warenhuis vermeld.

Over de kunstenaar

Hendrik Albertus van den Eijnde (1869-1939) staat vooral bekend als beeldhouwer van monumenten en gevelversieringen aan woonhuizen en bedrijfsgebouwen. De kunstenaar gaf leiding aan het beeldhouwersatelier met Hildo Krop, Anton Rädecker en Joop van Lunteren. Dit atelier gaf een grote impuls aan de heropleving van de steenbeeldhouwkunst. Van den Eijnde heeft onder andere ook beelden vervaardigd voor het Scheepvaarthuis in Amsterdam en het voormalige hoofdpostkantoor, tegenwoordig bibliotheek, in Utrecht. Zijn bloeiperiode als beeldhouwer loopt parallel aan die van de Amsterdamse School.

Dudok

De oude Bijenkorf van Rotterdam, ontworpen door architect en stedenbouwkundige Willem Dudok (1884-1974), werd in 1930 geopend en was het grootste en modernste warenhuis van Europa. Het was een van de hoogtepunten in Dudok’s werk. Het was een sprookjespaleis van glas en steen, vol luxe producten uit de hele wereld. Op de opening in 1930 kwamen 70.000 toeschouwers af. Het gebouw werd beschouwd als een architectonisch hoogstandje. Het was een van de eerste gebouwen in Nederland met roltrappen en met snelle liften. Bij binnenkomst hoefden klanten hun voeten niet te vegen, want trillende matten bij de ingang schudden het vuil van de schoenen, dat ondergronds werd afgevoerd.

Bombardement

Bij het bombardement op 14 mei 1940 werd ook de Bijenkorf geraakt. Twaalf bommen vielen op het dak, eentje drong zelfs door tot in de kelder. Een groot deel van het gebouw werd verwoest. Toch kon het warenhuis weer open. Al tijdens de oorlog was er een noodwinkel. Na de oorlog bleef de Bijenkorf, beschadigd en al, nog meer dan 10 jaar in bedrijf.

Oude Bijenkorf, HBU-gebouw (Erasmushuis) en Schielandshuis in 1946De restanten van de zwaarbeschadigde Bijenkorf in 1946. Links het HBU-gebouw (Erasmushuis) en het Schielandshuis, die het bombardement ook overleefden. | Foto: Stadsarchief Rotterdam

 

Gevelsteen

In 1960 werd de oude Bijenkorf gesloopt, omdat de Coolsingel werd doorgetrokken en de metro werd aangelegd. De gevelsteen werd gespaard, en stond decennialang bij een distributiecentrum van de Bijenkorf in Woerden. Er zijn verschillende pogingen gedaan om het beeld weer terug naar Rotterdam te halen. Het Historisch Genootschap Roterodamum heeft dit uiteindelijk voor elkaar gekregen. Zij hebben er mede voor gezorgd dat het bijna 100 jaar oude beeld is gerestaureerd en is teruggeplaatst op de plek waar het oude warenhuis ooit stond.

Op zaterdag 14 september 2024, tijdens de Open Monumentendagen, is het monument onthuld door burgemeester Aboutaleb en Matthijs Visch, directeur van de Bijenkorf.

Aandacht in de media

 

Hieronder een fotoverslag van het transport naar de Coolsingel, de plaatsing en de onthulling. Foto boven het artikel: © Otto Snoek