DIG IT UP, van schatgravers tot community platform van erfgoed
Tijdens een gesprek in de galerie van DIG IT UP aan de Schiedamsedijk met Evan van der Most en Simone da Silva rollen de goede ideeën en plannen als vanzelfsprekend over tafel. Niet verwonderlijk, dit zijn twee artistieke fanatieke schatgravers naar Rotterdamse cultuur. Nog even als collega’s, want Evan neemt na ruim negen jaar afscheid en Simone volgt hem in februari 2020 op als zakelijk en artistiek directeur.
Wat ooit voor Evan begon als het ordenen van het archief van HAL 4 dat hij tijdens zijn dertigjarige loopbaan daar had opgebouwd, mondde uit in een Rotterdams community erfgoedlab. ‘Ik dacht te beginnen met het sorteren van dat archief en het digitaliseren ervan’ vertelt Evan. Maar het liep uit de hand, werd steeds omvangrijker en interessanter om dit cultureel erfgoed toegankelijk te maken. Dat was het begin van DIG IT UP dat in 2011 een Stichting werd. DIG IT UP richtte zich aanvankelijk op behouden van archieven van culturele Rotterdamse instellingen, zoals bijvoorbeeld het OT, Onafhankelijke Toneel, dat bedreigd werd met sluiting. Hun archief bestond uit dozen met programmaboekjes, filmpjes, posters en alles wat te maken had met de vele voorstellingen en opera’s. Die opruimoefening resulteerde in 10.000 minuten film van programma’s. En zo breidde het werkterrein zich uit. De doelstelling werd het opdiepen (dig it up) van onbekend beeld- en geluidsmateriaal om dat voor altijd te ontsluiten als uniek erfgoed van de stad. Dit doen we nu al bijna 9 jaar door het maken van tentoonstellingen, documentaires, publicaties, bijeenkomsten en we zijn zeer actief op online platforms als Instagram en YouTube. Het succes heeft me verrast, zegt Evan. Het begon echter pas goed toen er in 2015 een opdracht van Rotterdam Festivals kwam in het kader van ‘Rotterdam viert de stad’. Of we Rotterdammers wilden oproepen hun verhaal te doen over de Wederopbouw en dan aan de hand van beelden en objecten. Deze speurtocht noemden we Rotterdamse Zolder Vondsten. Rotterdammers kwamen in grote getale af op de vier bijeenkomsten die we organiseerden. Deze werkwijze, het ophalen van beeldmateriaal bij de mensen thuis handhaafden we vervolgens als methodiek. Het bleek internationaal een trend te zijn in het archiefwezen, die men ‘crowdsourcing’ noemt.
Tja, het is één ding om mensen op te roepen hun verhalen en objecten af te staan, maar een ander kunstje om dit op een geordende en gedegen digitale manier vast te leggen. Ook op dit terrein hebben we een goed werkend protocol ontwikkeld, vertelt Simone da Silva. Zij leerde Evan kennen toen ze als hoofdredacteur werkte bij West-Kruiskade TV. DIG IT UP maakte een project over jongeren en zwarte muziek rond de West Kruiskade. Diversiteit, zowel in etniciteit, gender als in generaties, die je wilt bereiken is belangrijk voor zowel Evan als zijn opvolgster Simone. Geschiedenis van de stad moet niet alleen voor de autochtone oudere inwoners interessant zijn, maar ook voor de jongeren in onze stad. De mensen die je het liefst wil bereiken moet je meenemen in jouw projecten; als personeel (jonge stagiaires), programmering (geschiedenis van de gabber of dancing Bluetiek-in) en tot slot de publiciteit. Vooral dat laatste vereist per doelgroep een verschillende aanpak. En daar maken wij allemaal gebruik van aldus Evan, RTV Rijnmond is een goede partner bij alle oproepen die wij doen aan het publiek. Maar ook voor de oudere Rotterdammer is Facebook effectief, terwijl wij de jongeren vooral bereiken via Instagram en YouTube. Daarbij komt goed van pas dat in de persoon van Simone er een zeer deskundige in huis is gekomen op het gebied van film en andere audiovisuele technieken. Zij zorgde ook voor het vastleggen van een aantal talkshows, die de afgelopen jaren georganiseerd werden. Voordat we dit ‘eigen’ pand kregen, waar we ook grotere exposities en lezingen konden houden, maakten we tentoonstellingen in de etalages van leegstaande winkelruimtes. En dankzij deze plek op de Schiedamsedijk, kregen we ook steeds meer aanloop en kwamen mensen ook met steeds meer materialen brengen. Met de inname van al die foto’s, dia’s, filmpjes, geluidsopnames en verhalen groeide ook het besef dat deze schatten beschikbaar moesten zijn en blijven voor een groot publiek. Contacten met Museum Rotterdam en het Stadsarchief zijn uitstekend en deze instellingen zien ons als een mooie aanvulling op hun core business. Zij steunen ons dan ook als community voor digitaal erfgoed bij het zoeken naar de ultieme, toegankelijke manier om alles wat we verwerkt hebben bereikbaar te krijgen en te houden voor zoveel mogelijk mensen. En sinds een week hebben wij als eerste community erfgoedplatform het Manifest Netwerk Digitaal Erfgoed ondertekend. Een landelijk initiatief, dat zich inzet om zoveel mogelijk archieven van culturele instellingen met elkaar te verbinden. De gebruiker staat hierbij centraal en aangesloten instellingen zorgen ervoor dat hun materiaal op een passende wijze beschikbaar is in het netwerk.
Als Evan straks met pensioen is, moet het werk worden voortgezet door mensen met minstens dezelfde passie. Evan heeft nog steeds een zeer prikkelende geest, vertelt Simone, die zelf ook vol toekomstplannen zit. Als me deze middag één ding duidelijk is geworden dan is het wel dat er uit elk goed uitgevoerd initiatief weer minstens twee nieuwe ideeën voortvloeien. Netwerken is voor zowel Evan als Simone een natuurlijke wijze van opereren geworden. Iets dat Evan natuurlijk al bewezen had in de vele jaren dat hij leidinggaf aan het theater in HAL 4. Dat hij mede vanaf de start heeft ‘vormgegeven’ en dat in de loop van de jaren een belangrijke plaats heeft verworven in de Rotterdamse culturele wereld. Net als in de begintijd van HAL 4 speelt het financieel draaiend houden van DIG IT UP een grote rol in de bedrijfsvoering. Simone begeleidt graag de vele vrijwilligers, die zich melden. Dit is een mix van professionals en amateurs. Als zij maar passie voor de stad en haar geschiedenis hebben. Passie is het sleutelwoord voor de wijze waarop beiden over DIG IT UP praten. Maar van passie alleen kan een mens niet leven en DIG IT UP niet bestaan. Dus moet er voortdurend worden gezocht naar donateurs en sponsoren, bij fondsen en particulieren. Steeds maar weer voor elk project opnieuw. Samenwerken met zoveel mogelijk instellingen en organisaties aan de zich steeds maar uitbreidende lijst met projecten blijft toch de mooiste uitdaging voor iedereen die betrokken is bij DIG IT UP.
Interview: Judith van Gilst